دما یا نقطه ذوب فلزات، دمایی است که در آن، فلز از حالت جامد به حالت مایع تغییر پیدا می کند. در دمای ذوب، فرم جامد و مایع فلز در حالت تعادل هستند و به یک نسبت مشخص تبدیل می شوند. تا زمانی که حرارت به فلز اعمال شود، دمای آن تا رسیدن به نقطه ذوب نیز افزایش پیدا می کند. لوله فلزی را بخوانید.
حرارت دهی بیشتر به فلز، موجب تبدیل فرم جامد به مایع می شود. فراموش نکنید که این تغییر حالت به هیچ عنوان موجب تغییر در ترکیبات و ساختار شیمیایی آن نخواهد شد؛ بلکه تنها فرم فیزیکی فلز را تغییر می دهد.
انتخاب فلز مناسب، همانقدر که به ویژگی های مکانیکی آن بستگی دارد، به ظرافت های ظاهری نیز وابسته است. به همین علت، فلزات برای رسیدن به ظاهر مطلوب باید پرداخت شوند. روش های فراوانی برای پرداخت فلزات وجود دارد، اما قبل از انتخاب روش مناسب، باید ملاحظات ایمنی را در نظر گرفت.
بالاترین نقطه ذوب فلزات برای چه مواردی است؟
فلزاتی که در ادامه لیست شدهاند، بالاترین نقطه ذوب را در میان فلزات خالص دارند:
تنگستن (W) با دمای ذوب 3400 درجه سانتی گراد
کربن (C) با دمای ذوب 3550 درجه سانتیگراد
رنیوم (Re): با دمای ذوب 3186 درجه سانتیگراد
مولیبدن (Mo): با دمای ذوب 2610 درجه سانتیگراد
تانتال (Ta): با دمای ذوب 2996 درجه سانتیگراد
کدام موارد پایین ترین نقطه ذوب فلزات را دارد؟
فلزاتی که در ادامه لیست شده اند، کمترین نقطه ذوب را در میان فلزات خالص دارند:
جیوه (Hg): با دمای ذوب 39- درجه سانتیگراد
سیزیوم (Cs): با دمای ذوب 29.8 درجه سانتیگراد
گالیوم (Ga): با دمای ذوب 29.78 درجه سانتیگراد
روبیدیوم (Rb): با دمای ذوب 39 درجه سانتیگراد
لیتیوم (Li): با دمای ذوب 180.54 درجه سانتیگراد
جدول نقطه ذوب فلزات مختلف
مقایسه نقطه ذوب فلزات آهن و فولاد
نقطه ذوب آهن: 1538 درجه سانتیگراد (2800 درجه فارنهایت)
نقطه ذوب فولاد: 1375 تا 1538 درجه سانتیگراد (2507 تا 2800 درجه فارنهایت)
به طور کلی کمی پایین تر از آهن خالص است؛ این تفاوت به دلیل وجود عناصر آلیاژی در فولاد است. با افزایش میزان کربن در فولاد، نقطه ذوب آن کاهش می یابد. فولاد کم کربن که در ساخت و ساز و خودروها به کار می رود، نقطه ذوبی حدود 1500 درجه سانتیگراد دارد. فولادهای پرکربن که برای ابزارها و ماشین آلات استفاده می شوند، نقطه ذوب پایین تری در حدود 1375 درجه سانتیگراد دارند.
مقایسه نقطه ذوب مس، برنج و برنز
مس، برنج و برنز سه فلز آلیاژی هستند که در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. هر کدام از این فلزات از ترکیب مس با عناصر دیگر ساخته شده اند و به همین دلیل، نقطه ذوب متفاوتی دارند. مس، بالاترین نقطه ذوب (1085 درجه سانتیگراد یا 1981 درجه فارنهایت) را در بین این سه فلز را دارد.
در واقع می توان گفت که مس، عنصر اصلی در ترکیبات برنج و برنز است که با سایر آلیاژها ترکیب شده و این فلزات را می سازد. به طور کلی، هر چه مقدار مس در آلیاژ این فلزات بیشتر باشد، نقطه ذوب آنها بالاتر خواهد بود.
نقطه ذوب برنج، به دلیل تنوع در آلیاژهای آن، در بازه 900 تا 1300 درجه سانتیگراد متغیر است. همچنین نقطه ذوب برنز نیز به دلیل متنوع بودن آلیاژها، در بازه 900 تا 1085 درجه سانتیگراد متغیر است.
چرا فلزات را ذوب می کنیم؟
دلایل مختلفی برای ذوب کردن فلزات وجود دارد؛ این دلایل شامل شکل دهی، آلیاژسازی، جوشکاری، تصفیه و بازیافت می شوند. فلزات در حالت مایع، شکل پذیرتر می شوند و می توان آنها را به راحتی به صورت های مختلف مانند ورق، میله، لوله و قطعات پیچیده درآورد. لرزه گیر
با ذوب کردن فلزات مختلف و مخلوط کردن آنها با نسبت های خاص می توان آلیاژهای جدید با خواص مورد نظر ایجاد کرد. برای مثال، فولاد آلیاژی از آهن و کربن است که به دلیل استحکام و سختی بالا در کاربردهای مختلف از جمله ساخت و ساز و خودرو استفاده می شود.
با ذوب کردن لبه های دو قطعه فلزی و اتصال آنها به هم، می توان آنها را به یکدیگر جوش داد. جوشکاری کاربردهای بسیار زیادی در صنایع مختلف مانند ساخت و ساز، تولید ماشین آلات و تعمیرات دارد.
ذوب کردن فلزات می تواند به پاک کردن ناخالصی ها از آنها کمک کند. ناخالصی ها می توانند نقطه ذوب، استحکام و سایر خواص فلز را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین ضایعات فلزی را می توان با ذوب کردن و تصفیه مجدد به مواد اولیه جدید تبدیل کرد. بازیافت فلزات به کاهش مصرف منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست کمک می کند.
اهمیت دمای ذوب فلزات
ممکن است برای شما هم این سوال پیش بیاید که چرا توجه به دمای ذوب فلزات مهم است؟ طی فرآیندهای مرتبط با فلز، به دلیل تفاوت در ترکیبات و ساختار هر کدام، توجه به دمای لازم برای ذوب شدن بسیار مهم است.
فرض کنید زمانی که دمای ذوب فلز مس 1084 درجه سانتی گراد است، شما تا دمای 1700 درجه آن را حرارت دهید! مسلما این حرارت دهی بسیار بالا، موجب از بین رفتن خواص فلز مس خواهد شد. پس 2 دلیل مهم دانستن دمای ذوب فلزات، را در ادامه بررسی می کنیم.
1) ازهم گسیختگی اجزای فلز هنگام رسیدن به دمای ذوب
زمانی که فلز به دمای ذوب خود رسید، نمی تواند هدف خود را در سیستم به انجام رساند. برای مثال اگر ترکیبات موثر در عملکرد یک کوره شروع به ذوب شدن کنند، این کوره دیگر قادر نخواهد بود که مانند گذشته به عملکرد خود ادامه دهد. اگر نازل سوخت یک موتور جت ذوب شود، روزنه های موتور مسدود شود و این موضوع، باعث از کار افتادن موتور خواهد شد. با توجه به این اصل که گسیختگی در فلزات قبل از ذوب شدن رخ می دهد، توجه به تاثیر هر دما در این روند بست بسیار حائز اهمیت است.
2) شکل پذیری فلزات در حالت مایع
فلزات در حالت مایع، به بیشترین حد شکل پذیری خود می رسند. در واقع به همین دلیل فلزات را برای اهداف صنعتی متفاوت، به دمای ذوب می رسانند. برای انجام فرآیندهای گدازگری، جوش کاری ذوبی و ریخته گری فلزات باید در حالت مایع باشد.
انجام عملیات حرارتی موجب تغییر خواص الکتریکی، مغناطیسی و ساختاری فلزات می شود. همان طور که فلزات کاربرد متفاوتی دارند، محیط های متنوع نیز، ویژگی های مختلفی می طلبند. عملیات حرارتی فلزات با در نظر گرفتن دمای ذوب و جوش آنها انجام می شود؛ بنابراین باید بدانید که بیشترین دمای کاری مش های فلزی چقدر است.
با توجه به مطالب گفته شده، کسب اطلاع از نقطه ذوب فلزات در انجام فرایندهای صنعتی نکته مهم و بسیار حائز اهمیت است. برای مثال، یک مشعل جوشکاری میتواند حرارت تولید شده از قوس الکتریکی را تحمل کند و تجهیزاتریخته گری مثل قالب ها باید دمای ذوب بالاتری نسبت به فلز تحت فرآیند ریخته گری داشته باشند. آلیاژهای فلزی از چندین عنصر ساخته شده اند؛ بنابراین دمای ذوب آلیاژ به صورت دامنه ای از دماهای مختلف با ترکیبات متنوع است.